สภาพ
ต้นทุนในการซื้อ ตามมาตรฐานการบัญชีได้มีการระบุองค์ประกอบเพื่อการรับรู้รายการ ว่าต้องประกอบไปด้วยราคาซื้อ อากรขาเข้า ภาษีอื่นๆ (สุทธิจากจำนวนที่ได้คืนภายหลังจากหน่วยงานที่มีหน้าที่จัดเก็บภาษี) รวมถึงค่าขนส่ง
ค่าขนถ่าย และต้นทุนอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับการได้มาซึ่งสินค้าสำเร็จรูป วัตถุดิบ และบริการ ในการคำนวณหาต้นทุนในการซื้อสินค้าให้นำส่วนลดการค้า เงินที่ได้รับคืน และรายการอื่นที่คล้ายคลึงกัน มาหักออกด้วย
ต้นทุนแปลงสภาพ มาตรฐานบัญชีได้ระบว่า เป็นต้นทุนที่เกี่ยวข้องโดยตรงกับสินค้าที่ผลิต เช่น ค่าแรงงานทางตรง ค่าใช้จ่ายในการผลิต ทั้งคงที่ และปันส่วนอย่างเป็นระบบ และค่าใช้จ่ายการผลิตผันแปร ซึ่งเกิดขึ้นเพื่อแปลงสภาพวัตถุดิบให้เป็นสินค้าสำเร็จรูป
ค่าใช้จ่ายคงที่ คือ ต้นทุนการผลิตทางอ้อมที่เกิดขึ้นในการผลิตโดยไม่สัมพันธ์กับปริมาณการผลิต เช่น ค่าเสื่อมราคา และค่าบำรุงรักษาอาคารโรงงานและอุปกรณ์โรงงาน และต้นทุนเกี่ยวกับฝ่ายจัดการโรงงานและการบริหารโรงงาน
ค่าใช้จ่ายการผลิตผันแปร คือ ต้นทุนการผลิตทางอ้อมที่ผันแปรโดยตรง หรือค่อนข้างจะผันแปรโดยตรงกับปริมาณการผลิต เช่น วัตถุดิบทางอ้อม และค่าแรงงานทางอ้อม
การปันส่วนค่าใช้จ่ายการผลิตคงที่เข้าสู่ต้นทุนแปลงสภาพ อ้างอิงจากฐานกำลังการผลิตปกติ (กำลังการผลิตปกติ คือ การผลิตที่คาดว่าจะผลิตได้โดยเฉลี่ยในหลายช่วงเวลาหรือในหลายฤดูกาลภายใต้สภาวการณ์ปกติ) สำหรับช่วงเวลาที่มีการผลิตสูงผิดปกติจำนวนค่าใช้จ่ายคงที่ต่อหน่วยก็จะถูกปันส่วนเข้าสินค้าแต่ละหน่วยที่ผลิตน้อยลง เพื่อไม่ให้สินค้าคงเหลือมีมูลค่าสูงกว่าต้นทุน ค่าใช้จ่ายการผลิตผันแปรจะปันส่วนเข้าสินค้าแต่ละหน่วยที่ผลิตตามต้นทุนการผลิตที่ใช้จริง
ในกระบวนการผลิตหนึ่งอาจมีการผลิตผลิตภัณฑ์พร้อมกันมากกว่าหนึ่งชนิด เช่น กรณีที่มีการผลิตผลิตภัณฑ์ร่วมหรือกรณีที่มีผลิตภัณฑ์หลัก และผลิตภัณฑ์พลอยได้ หากต้นทุนแปลงสภาพของแต่ละผลิตภัณฑ์ไม่อาจระบุแยกกันได้อย่างชัดเจน ก็ให้ใช้เกณฑ์การปันส่วนที่สมเหตุสมผล และสม่ำเสมอ
ต้นทุนอื่น การจะนำไปรวมเป็นต้นทุนสินค้าคงเหลือได้ ต้นทุนนั้นต้องเกิดขึ้นเพื่อทำให้สินค้าคงเหลืออยู่ในสถานที่ และสภาพที่เป็นอยู่ในปัจจุบัน ยกตัวอย่างเช่น ต้นทุนที่ไม่นำมารวมเป็นต้นทุนสินค้าคงเหลือ และให้รับรู้เป็นค่าใช้จ่าย
ในบางกรณี อาจมีการนำต้นทุนการกู้ยืมมารวมเป็นต้นทุนของสินค้าคงเหลือ หากสินค้านั้นเข้าเงื่อนไขตามมาตรฐานการบัญชี ฉบับที่ 23 บางเหตุการณ์กิจการอาจซื้อสินค้าโดยมีการจ่ายชำระเงินนานเกินกว่าระยะเวลาที่ได้รับสินเชื่อตามปกติ กรณีนี้ผลต่างระหว่างจำนวนเงินที่จ่ายจริงกับราคาซื้อที่ต้องจ่ายภายใต้เงื่อนไขการให้สินเชื่อตามปกติ ให้รับรู้ดอกเบี้ยจ่ายตลอดระยะเวลาการจัดหาเงิน
บทความโดย : https://www.dha.co.th
